LOS » RELAMPAGOS OSCUROS» DE LAS TORMENTAS; RAYOS GAMA EN VES DE LUZ VISIBLE

Se sabe desde hace casi una década que las tormentas eléctricas son capaces de generar breves pero poderosas ráfagas de rayos gamma, conocidas como destellos terrestres de rayos gamma. Estos destellos son tan luminosos que pueden deslumbrar a los instrumentos satelitales situados a centenares de kilómetros de distancia en el espacio exterior. Como estos destellos pueden originarse cerca de las mismas altitudes por las que circulan los vuelos comerciales, se ha estado intentando determinar desde su descubrimiento si representan una fuente peligrosa de radiación para los ocupantes de los aviones.

Hasta hace muy poco, no había forma de responder con suficiente fiabilidad a esa pregunta, ya que era muy poco lo que se sabía sobre cómo las tormentas generan estos rayos gamma, y las estimaciones iniciales sobre la dosis de radiación fueron muy variadas. Ahora, un equipo de científicos del Instituto Tecnológico de Florida (Florida Tech) ha desarrollado un modelo que promete ser capaz de representar con precisión cómo las tormentas logran producir esta radiación de alta energía.

Según el modelo del equipo de Joseph Dwyer, Ningyu Liu y Hamid Rassoul, en lugar de crear relámpagos normales, a veces las tormentas pueden producir un tipo exótico de fenómeno eléctrico en el que intervienen electrones de alta energía y sus correspondientes partículas de antimateria, llamadas positrones. La interacción entre los electrones y los positrones causa un crecimiento explosivo en el número de partículas de alta energía, emitiendo los citados destellos de rayos gamma mientras descargan eléctricamente al nubarrón con gran rapidez, a veces incluso más rápidamente que un relámpago normal. Aún cuando se emitan copiosos rayos gamma en este proceso, se produce muy poca luz visible, por lo que a estos fogonazos de rayos gamma se les puede describir como «relámpagos oscuros».

El reciente trabajo de modelación de los relámpagos oscuros muestra que el mecanismo descrito puede explicar muchas de las propiedades observadas de los destellos terrestres de rayos gamma.

El modelo también calcula las dosis de radiación recibidas por las personas que viajan a bordo de los aviones que puedan estar justo en un lugar inoportuno en un momento inoportuno.

Cerca del borde superior de las nubes de tormenta, las dosis de radiación recibidas de los tipos de destellos terrestres de rayos gamma que pueden verse desde el espacio, son equivalentes a unas 10 radiografías de tórax, o aproximadamente la cantidad de radiación natural que recibiríamos en el transcurso de un año.

Sin embargo, cerca de la zona media de las tormentas, la dosis de radiación podría ser unas 10 veces mayor, parecida a someterse a un escaneo de tomografía computerizada de cuerpo entero.

De todas formas, las probabilidades de que un avión esté en el momento y lugar más inoportunos son muy bajas. Y por otro lado, ya se investiga en el diseño de medidas extra de protección para esos eventuales casos.

околната среда и екологията

FONTES DE POLUICAO NO MEXICO

 
Como resultado de séculos de mineração no México e, mais tarde, devido à química indústria petroquímica básica e refino de petróleo, tem havido grandes quantidades, mas muito difícil de quantificar, de resíduos perigosos. Somado a isso, a intensa atividade em outras indústrias, juntamente com os acidentes durante o transporte, armazenamento ou transferência de substâncias (vazamentos, derramamentos, incêndios) e à disposição ilegal e não controlada de resíduos, contribuindo grandemente para a contaminação do solo ( SEMARNAT, 2002). O número de locais contaminados, mesmo nas estimativas mais conservadoras, equivale a milhares de potenciais áreas de risco é desconhecido. De acordo com dados publicados pelo INEGI (2000), a superfície do solo degradado por causa da poluição em 1999 foi de 25,967 km2.

Todos os eventos que estão envolvidas substâncias que envolvem um certo risco para o ambiente ou a população e que pode gerar a poluição do solo e corpos de água são conhecidos como emergências ambientais. De acordo com estatísticas da Procuradoria Federal de Proteção Ambiental (PROFEPA) ocorrem a cada ano no México uma média de 550 emergências ambientais associados com materiais perigosos e resíduos. Dentro dos ingredientes perigosos mais comumente envolvidos em emergências ambientais são petróleo e derivados de petróleo (gasolina, óleo combustível, diesel), produtos químicos, GLP e natural, entre outros (Figura 2).

Figura 2. Principais substâncias envolvidas em emergências ambientais relatadas para o PROFEPA entre 1997 e 1999 (PROFEPA, 2002).

Entre os poluentes identificados como prioritários no México, devido à sua alta toxicidade e sua persistência no ambiente, são os seguintes: dioxinas, furanos, hexaclorobenzeno, bifenilas policloradas (PCBs), pesticidas organoclorados, mercúrio, chumbo, cromo, cádmio, hidrocarbonetos tóxicos do ar e compostos poliaromáticos (PAH). Destes, os compostos, tais como PCB, tenham sido armazenados em tambores, em muitos casos, foram eliminados ilegalmente. Por seu turno, os HPAs são encontrados como componentes de hidrocarbonetos totais de petróleo (TPHs).

Como mencionado, em todo o país existem problemas de poluição não quantificados precisamente. No entanto, podem ser mencionados qualitativamente problemas de poluição gerados pela utilização de produtos químicos, ambos os fertilizantes (especialmente de azoto) e pesticidas (fungicidas, herbicidas e insecticidas), que resultam de derrames e fugas de combustíveis (óleo e derivados), bem como as relacionadas com a actividade mineira nas fases iniciais de extracção e no processamento dos materiais obtidos (INEGI-SEMARNAP, 1997). Aqui estão algumas das principais fontes de poluição do solo no México.

Indústria Petroquímica

A indústria petroquímica no México, desenvolveu-se rapidamente, gerando várias satisfações econômicas. No entanto, a sua expansão e desenvolvimento também tem dado origem a sérios problemas ambientais decorrentes de emergências ambientais, com implicações graves para a saúde da população eo equilíbrio ecológico dos ecossistemas (Quadri, 1994; Profepa, 2000). Entre as causas que geraram esta degradação ambiental por poluição de corpos hídricos e dos solos em todo o país, são os seguintes: (i) manipulação indevida e abandono de materiais perigosos e resíduos, (ii) manutenção inadequada ou a falta dela em instalações petrolíferas, (iii) explosões em instalações de alto risco, (iv) de vazamento em dutos, (v) derramamento de óleo (CENAPRED, 2001; PROFEPA, 2002).

No inventário de resíduos perigosos da PEMEX, em 2001, relatou a geração de mais de 270 mil toneladas de resíduos perigosos. Aproximadamente 86% do volume total deste resíduo, que é para lamas de perfuração e estacas (72%), lamas de óleo (8%) e óleo usado (6%).

Com relação a derrames e vazamentos de petróleo, a Pemex informa que em 2001 havia um total de 8.031 toneladas de hidrocarbonetos (óleo diesel e gasolina) derramados sobre a terra principalmente nos quatro sectores dos produtos de países (PEMEX, 2001). O último número é importante porque desta forma pode-se estimar a extensão da contaminação em locais próximos ao derramamento. Um dos estados com maior incidência de sítios contaminados por actividades petrolíferas é Veracruz. Segundo informações da PEMEX, dois da refinaria de petróleo mais poluído nacional são a «Lazaro Cardenas» ea barragem de «Santa Alexandrina ‘, ambas localizadas no sudeste do México.

Indústria extrativa mineral

A mineração é uma das atividades econômicas mais tradicionais no México, o que contribui grandemente para o desenvolvimento econômico, proporcionando a entrada para um número de indústrias (metalurgia, construção, siderurgia, química e eletrônica). De acordo com informações da Direcção-Geral de Minas, a indústria de mineração é mais metal, e dedica-se principalmente na produção de cobre, prata, zinco e chumbo.

Locais, devido ao desenvolvimento e modernização na extração e processamento de recursos minerais e da geração de grandes quantidades de resíduos de seus processos, a indústria de mineração no México durante décadas gerou um monte de resíduos e contaminação em todo o país. Produção mineira no México está concentrada em doze entidades: Chihuahua, Michoacán, Zacatecas, Durango, Sonora, Coahuila, Guanajuato, San Luis Potosí, Hidalgo, Sinaloa, Colima e Jalisco. A Tabela 1 resume as fases de processos de extracção e da sua relação em termos de impacto para o ambiente.

Tabela 1. Lista de mineração e seu impacto sobre o ambiente.

Fase	Descrição	Impacto Ambiental
Exploração	Perfuração, e obras de perfuração.	Destruição da vegetação
Exploração	Obras variadas: de fotografia, túneis, pátios de depósitos minerais, áreas de descarga de materiais	Rejeitos operações Barragem: Arraste de resíduos perigosos. Descarga de águas residuais
Beneficiar	Concentração Britagem e moagem Tratamentos prévios	A geração de ruído Vibração e emissão de poeira
Fundição e refino	Obtenção de metais e suas ligas (uso de fornos industriais) A remoção de impurezas nos metais para aumentar a lei conteúdo	As emissões atmosféricas, resíduos perigosos e de águas residuais

Fonte: Ministério das Minas, o subsecretário de Minas, SEMIP, 1994.

Em geral, todas as fases, incluindo um processo de mineração, exceto para a exploração, que envolve estudos preliminares, gerar grande impacto de problemas ambientais. Como pode ser visto, em todas as fases de águas residuais é gerado, os resíduos perigosos, e em alguns casos, o ar de emissões. No entanto, dois dos estádios que estão mais poluição produzida a partir de exploração mineral e fundição / refino.

Agrotóxicos

O uso excessivo de agrotóxicos, bem como manuseio inadequado e descarte de embalagens, tem sido um problema generalizado no México. Muitos dos pesticidas utilizados no país até à data, foram proibidos em outros países devido à sua toxicidade. No entanto, o número de pesticidas é aumentada a uma taxa de 10% por ano. Isto permitiu que o número de produtos que entram em contacto com a população aumentar em mais de seis vezes (CICOPLAFEST, 2000).

Os pesticidas são o nome genérico que recebe qualquer substância ou mistura de substâncias usadas para controlar pragas ou insectos que são vectores de doença. De acordo com a sua composição química são classificados como insecticidas (organoclorados, organofosfatos, piretróides e carbamatos), herbicidas (triazinas e Dinitrofenóis) e fungicidas (fenóis e compostos de cobre e de enxofre) (CICOPLAFEST, 1996).

Todas essas substâncias são produtos químicos tóxicos e sua aplicação em lavouras, obviamente, são compostos encontrados como contaminantes de grandes extensões de terra em todo o país. No México ainda estão em cada um dos pesticidas de mercado organoclorados, tais como 2,4-dicloro-fenoxiacético ácido (2,4-D), pentaclorofenol (PCP) e dicofol, para além de pesticidas com base em carbamatos e organofosfatos, tais como o malatião.

Estações de serviço

Produtos combustíveis, como gasolina, diesel, óleo combustível, diesel, GLP e ar são produzidas e distribuídas no México para a PEMEX. A distribuição de varejo da gasolina e do diesel, é realizada nas estações de serviço (postos de gasolina). Um dos riscos ambientais que envolvem a gestão destas estações são derramamentos ou vazamentos de combustíveis que causam a poluição dos locais onde os tanques de armazenamento (CENAPRED, 2001).
Caminhos de Ferro

Outras empresas estatais tem contribuído para a contaminação do solo e da água, é de ferro nacionais, que tem sido caracterizada pela geração de óleo usado. A principal razão pela qual esta empresa causou a contaminação do solo é o armazenamento inadequado de resíduos e combustíveis como o óleo de creosote e usados (PROFEPA, 2002).

Eliminação de Resíduos Perigosos

Devido ao crescente volume de resíduos perigosos produzidos no nosso país e as capacidades existentes de gestão, muitas vezes apresenta a disposição clandestina destes em lugares diferentes (lixões municipais, terrenos baldios, quintais, empresas, drenos), causando um aumento em sites contaminado com substâncias perigosas tanto orgânicos e natureza inorgânica. Por exemplo, em 1980 a mina Rosicler (Nuevo Mercurio, Zacatecas), foram encontradas centenas de tambores abandonados que contêm resíduos perigosos como o cloreto de mercúrio, misturas de produtos químicos e PCB. Tem informação de que o conteúdo de vários dos tambores foi derramado acidentalmente ou deliberadamente.

A Tabela 2 mostra uma lista de sites ilegais e / ou abandonadas, que foram detectados pela PROFEPA no período de 1995 a 1997, onde os resíduos perigosos foram descartadas a partir de diversas indústrias (Kreiner, 2002).

Tabela 2. Tipos de resíduos perigosos que são encontrados como principais poluentes em locais abandonados e / ou ilegal em vários estados do México.

Estado	Número de sites	* Resíduos Maior
Baja California Norte	8	Óleos, metais, poeira de fundição, solventes
Baja California Sur	2	Fundição, escórias de rejeitos
Campeche	4	Óleos, lamas de perfuração
Chiapas	17	Hidrocarbonetos, pesticidas, solventes
Chihuahua	13	Óleos, hidrocarbonetos, produtos químicos
Coahuila	15	Óleos, hidrocarbonetos, rejeitos, metais, produtos químicos
Durango	3	Inseticidas hidrocarbonetos
Estado do México	10	Óleos, fundição de escória, química
Guanajuato	10	Óleos, fundição de escórias, lamas, metais, organoclorados
Nobre	6	Fundição escória, tinta
Jalisco	7	Diesel combustível, baterias, lamas, química
Nayarit	5	Hidrocarbonetos, rejeitos
Nuevo Leon	22	Óleos, cianetos, fundição escórias, petróleo, metais
San Luis Potosi	10	Amianto, fundição de escórias, lamas, metais, tintas
Sinaloa	4	Agrotóxicos
Tamaulipas	8	Óleos, fundição de escória, química
Veracruz	8	Enxofre, hidrocarbonetos
Zacatecas	9	Rejeitos, metais, produtos químicos
TOTAL	161

* Não há menção de resíduos biológicos e infecciosas
FONTE: Relatório Trienal PROFEPA 1995 -1997, 1998.

No período de 1995 a 1997, 161 foram encontrados sítios abandonados contaminados com resíduos perigosos em 18 Estados da República. No entanto, estima-se que o número de tais locais que contêm resíduos perigosos, é muito maior e é desconhecido. Desde 1988, mais de 27 000 empresas cumpriram com a obrigação de informar a geração de resíduos perigosos. No entanto, o universo desconhecido de geradores que não informam e dispor seus resíduos de forma ilegal, e estima-se que o universo potencial é maior do que 100.000 (Mosler, 2002).

De acordo com essa informação dentro do resíduos perigosos encontrados mais freqüentemente encontrados em despejo ilegal de resíduos da indústria de mineração (rejeitos, metais e fundição de escória) e petroquímicos (hidrocarbonetos e produtos químicos), bem como óleos usados garagens.

 

מקורות זיהום במקסיקו

 

בעקבות מאות שנים של כריית במקסיקו, ומאוחר יותר, בשל פטרוכימיים בסיסי בתעשייה, כימיקלים וזיקוק נפט, היו כמויות גדולות מאוד, אבל קשה מאוד לכמת, של פסולת מסוכנת. נוסף לכך, פעילות אינטנסיבית בענפים אחרים, יחד עם תאונות במהלך תחבורה, אחסנה או העברה של חומרים (דליפות, נזילות, שריפות) ואת סילוק בלתי חוקית בלתי מבוקרת של פסולת, התורמים רבות לזיהום של הקרקע ( SEMARNAT, 2002). מספר אתרים מזוהמים, אפילו ההערכות השמרניות ביותר, מסתכם אלף במספר תחומים הסיכון הפוטנציאליים אינה ידועה. על פי נתונים שפורסמו על ידי INEGI (2000), המשטח של אדמה מושפל על ידי גורמים זיהום בשנת 1999 היה 25.967 km2.

כל האירועים כי הם מעורבים חומרים הכרוכים בסיכון מסוים לסביבה או האוכלוסייה וזה יכול ליצור זיהום קרקעות וגופי מים ידועים כמו במצבי חירום סביבתיים. על פי נתוני התובע הפדרלי להגנת הסביבה (PROFEPA) מתגלים כל שנה מקסיקו ממוצע של 550 חירום סביבתיים הקשורים לחומרים פסולת מסוכנת. בתוך החומרים המסוכנים המעורבים בדרך כלל במצבי חירום סביבתיים הם שמן נגזרות נפט (בנזין, מזוט, סולר), כימיקלים, גפ»מ וטבעי, בין היתר (איור 2).

איור 2. החומרים העיקריים המעורבים במקרי חירום סביבתיים דווח PROFEPA בין 1997 ל 1999 (PROFEPA, 2002).

בין המזהמים המזוהים העדיפויות במקסיקו עקב רעילות גבוהה והתמדה שלהם בסביבה, הם כדלקמן: דיוקסינים, פורנים, hexachlorobenzene, ביפנילים כלוריים (PCBs), חומרי הדברה organochlorine, כספית, עופרת, כרום, קדמיום, אוויר פחמימנים תרכובות רעילות ו polyaromatic (PAHs). מתוכם, תרכובות כגון PCBs היו מאוחסנים תופים, במקרים רבים כבר ימומשו באופן בלתי חוקי. מצידה, PAHs נמצאים כרכיבים של פחמימנים (נפט בסך הכל TPHs).

כאמור, בכל רחבי הארץ יש בעיות זיהום לא לכמת במדויק. עם זאת, ייתכן לציין איכותית בעיות זיהום שנוצר על ידי שימוש בכימיקלים, הן דשנים (בעיקר חנקן) וחומרי הדברה (קוטלי פטריות, קוטלי עשבים וקוטלי חרקים), הנובעים נשפך ו דליפות של דלקים (נפט ומכשירים נגזרים), כמו גם אלה הקשורים לפעילות כרייה בשלבים הראשונים של ההפקה בעיבוד של החומרים שהתקבלו (INEGI-SEMARNAP, 1997). הנה כמה מן המקורות העיקריים של זיהום הקרקע במקסיקו.

התעשייה הפטרוכימית

התעשייה הפטרוכימית במקסיקו התפתחה במהירות, יצירת satisfiers כלכליים שונים. עם זאת, ההתרחבות והפיתוח הצמיח גם לבעיות סביבתיות חמורות הנובעות חירום סביבתיים, עם השלכות חמורות על בריאות האוכלוסייה ועל האיזון האקולוגי של מערכות אקולוגיות (Quadri, 1994; PROFEPA, 2000). בין הגורמים שיצרו את הידרדרות איכות הסביבה על ידי זיהום של גופי מים וקרקעות ברחבי הארץ, הם כדלקמן: (i) נטישה טיפול בלתי הולם של חומרים ופסולת מסוכנים, (ii) או תחזוקה לקויה חוסר זה על מתקני הנפט, (iii) פיצוצים בסיכון גבוה מתקנים, (ד) דליפה בצינורות, (v) לשפוך שמן (CENAPRED, 2001; PROFEPA, 2002).

במלאי של פסולת מסוכנת מתוך PEMEX בשנת 2001 דיווחה דור של למעלה מ 270 אלף טונות של פסולת מסוכנת. כ 86% של נפח כולל של פסולת זו, על גזרי בוצה התרגיל (72%), בוצה שמן (8%) ושמן בשימוש (6%).

לגבי נזילות דליפות נפט, PEMEX מדווח כי בשנת 2001 היו סך של 8.031 טון פחמימנים (סולר ובנזין) שנשפכו על קרקע בעיקר בארבעת המגזרים של המוצרים בארץ (PEMEX, 2001). הנתון האחרון הוא חשוב, כי בדרך זו ניתן להעריך את היקף הזיהום באתרים ליד השלולית. אחת המדינות עם השכיחות הגבוהה ביותר של אתרים מזוהמים על ידי פעילות נפט הוא Veracruz. על פי מידע PEMEX, שניים הזיקוק מזוהמים ביותר הנפט הלאומית הם «לזרו קרדנס» ואת הסכר של «סנטה אלכסנדריה», שניהם ממוקמים בדרום מזרח מקסיקו.

כרייה התעשייה

כרייה היא אחת הפעילויות הכלכליות המסורתיות ביותר במקסיקו, אשר תורם רבות לפיתוח כלכלי, מתן הזנה למספר תעשיות (, מטלורגיה בנייה, פלדה, כימיקלים ומוצרי אלקטרוניקה). על פי מידע כללי הדירקטוריון של מכרות, תעשיית הכרייה היא בעיקר מתכת, העוסקת בעיקר בייצור, כסף, נחושת, אבץ ועופרת.

בשל הפיתוח והמודרניזציה של מיצוי ועיבוד של מחצבים והדור של כמויות גדולות של פסולת התהליכים שלה, תעשיית הכרייה במקסיקו במשך עשרות שנים יצר הרבה פסולת מזוהמת אתרים בכל רחבי הארץ. הייצור הכרייה במקסיקו מרוכזת עשר ישויות: צ’יוואווה, במיצ’ואקאן, Zacatecas, דורנגו, סונורה, Coahuila, Guanajuato, סן לואיס פוטוסי, Hidalgo, Sinaloa, קולימה ו חליסקו. טבלה 1 מסכמת את שלבי תהליכי הכרייה ואת הקשר שלהם במונחים של השפעה על הסביבה.

טבלה 1. רשימת הכרייה והשפעתה על הסביבה.

שלב	תאור	השפעת הסביבה
חקירה	קידוח, עבודות קידוח.	הרס הצמחייה
ניצול	עבודות שונות: ירי, מנהרות, פיקדון פאטיו מינרליים, אזורים לפריקת חומרי	שבבים הסכר: גררו פעולות של פסולת מסוכנת. שפכים פריקה
תועלת	ריכוז ריסוק וטחינה טיפולים קודמים	רעש דור רעידות פליטת אבק
להתכת זיקוק	קבלת מתכות וסגסוגות שלהם (שימוש של תנורים תעשייתיים) הסרת זיהומים ומתכות כדי להגביר את החוק תוכן	פליטת אוויר, פסולת מסוכנת ושפכים

מקור: משרד המכרות, תת של מכרות, SEMIP, 1994.

באופן כללי, בכל שלבי התהליך, כולל כרייה, למעט חקירה, הכוללת מחקרים ראשוניים, ליצור השפעה גבוהה לבעיות סביבתיות. כפי שניתן לראות, בכל שלבי שפכים נוצרת, פסולת מסוכנת, ובמקרים מסוימים, פליטת האוויר. עם זאת, שני שלבים, כי הם יותר זיהום המופק ניצול מינרלים להתכת / זיקוק.

אגרוכימיה

שימוש מופרז האגרוכימיה, כמו גם טיפול וסילוק נאות של האריזה שלהם, הייתה בעיה נפוצה במקסיקו. רבים מן חומרי הדברה המשמשים בארץ עד היום, נאסרו במדינות אחרות, בשל רעילותו. עם זאת, במספר חומרי הדברה הוא גדל בקצב של 10% בשנה. זו אפשרה את מספר המוצרים הבאים במגע עם האוכלוסייה לגדול יותר משש פעמים (CICOPLAFEST, 2000).

חומרי הדברה הם שם גנרי שמקבל כל חומר או תערובת של חומרים המשמשים לשליטה מזיקים היבול או חרקים שהם וקטורים של מחלות. על פי ההרכב הכימי שלהם מסווגים הדברה (organochlorines, organophosphates, pyrethroids ו carbamates), קוטלי עשבים (triazines ו dinitrophenols) וקוטלי פטריות (פנולים ותרכובות גופרית נחושת) (CICOPLAFEST, 1996).

כל החומרים הללו הם חומרים כימיים רעילים ויישומם אדמת יבול ללא ספק הם תרכובות שנמצאו מזהמים כמו של שטחי קרקע נרחבים בכל רחבי הארץ. במקסיקו עדיין את organochlorine חומרי הדברה בשוק כגון חומצה 2,4-dichloro-phenoxyacetic (2,4-D), pentachlorophenol (PCP) ו dicofol, נוסף על חומרי הדברה המבוססים על carbamates ו organophosphates כגון malathion.

תחנות שירות

מוצרי דלק כמו בנזין, סולר, מזוט, סולר, גז LP ואוויר מיוצרים ומופצים במקסיקו עבור PEMEX. הפצה מסחרית של דלק וסולר, מתבצעת בתחנות שירות (תחנות דלק). אחד הסיכונים הסביבתיים הכרוכים בניהול של תחנות אלה הן נזילות או דליפות של דלקים הגורמים לזיהום האתרים בהם מיכלי אחסון (CENAPRED, 2001).
רכבת

עוד הממשלתיות תרמה זיהום קרקע ומים, הוא הלאומית רכבת, אשר מאופיין על ידי הדור של שמן משומש. הסיבה העיקרית מדוע החברה הזו גרמה לזיהום הקרקע היא אחסון לא נכון של פסולת דלקים כגון נפט creosote ומשומשים (PROFEPA, 2002).

סילוק פסולת חומרים מסוכנים

בשל נפח גדל והולך של פסולת מסוכנת הנוצרת במדינה שלנו ואת היכולות הקיימות לניהול לעתים קרובות מציג את סילוק חשאית אלה במקומות שונים (מזבלות עירוניות, מגרשים ריקים, חצרות, בתי עסק, מערכת ביוב), גרם להגברת אתרים מזוהמים בחומרים מסוכנים הן אורגניות וטבע דומם. לדוגמה, בשנת 1980 מכרה Rosicler (Nuevo מרקוריו, Zacatecas), נמצאו מאות הנטושים של תופים המכילים פסולת מסוכנת כגון כלוריד כספית, תערובות של כימיקלים PCBs. יש לו מידע על תוכנו של כמה תופים נשפך בטעות או במכוון.

טבלה 2 מראה רשימה של אתרים בלתי חוקיים ו / או נטושה, אשר התגלו על ידי PROFEPA בתקופה 1995-1997, שם פסולת מסוכנת נמחקו מן המשק השונים (קריינר, 2002).

טבלה 2. סוגים של פסולת מסוכנת, כי הם מצאו כמו מזהמים גדולים באתרים נטושים ו / או בלתי חוקיים בכמה מדינות מקסיקו.

מדינה	מספר אתרים	פסולת מרכזי *
באחה קליפורניה נורטה	8	שמנים, מתכות, אבק היציקה, ממיסים
באחה קליפורניה סור	2	יציקה סיגים, שבבים
Campeche	4	שמנים, בוץ קידוח
צ’יאפס	17	פחמימנים, חומרי הדברה, ממיסים
צ’יוואווה	13	שמנים, פחמימנים, כימיקלים
Coahuila	15	שמנים, פחמימנים, שבבים, מתכות, כימיקלים
דורנגו	3	פחמימנים הדברה
מדינת מקסיקו	10	שמנים, סיגים היציקה, כימי
Guanajuato	10	שמנים, היציקה סיגים, בוצה, מתכות, organochlorines
אצילי	6	יציקה סיגים, צבע
חליסקו	7	סולר, סוללות, בוצה, כימיקלים
Nayarit	5	פחמימנים, שבבים
נואבו לאון	22	שמנים, ציאנידים, היציקה סיגים, שמן, מתכות
סן לואיס פוטוסי	10	, אסבסט היציקה סיגים, בוצה, מתכות, צבעים
Sinaloa	4	אגרוכימיה
טמאוליפס	8	שמנים, סיגים היציקה, כימי
Veracruz	8	גופרית, פחמימנים
Zacatecas	9	שבבים, מתכות, כימיקלים
סך הכל	161

* אין אזכור של פסולת ביולוגית זיהומית
המקור: דוח PROFEPA תלת שנתי 1995 -1997, 1998.

בתקופה 1995-1997, 161 נמצאו נטושים אתרים מזוהמים בפסולת מסוכנת ב -18 המדינות של הרפובליקה. עם זאת, ההערכה היא כי מספר אתרים כאלה המכילים פסולת מסוכנת, היא הרבה יותר גדולה והוא ידוע. מאז 1988, יותר מ -27 000 החברות תאמו החובה ליידע את הדור של פסולת מסוכנת. עם זאת, היקום לא ידוע של גנרטורים שלא לדווח ולפנות את הפסולת שלהם באופן בלתי חוקי, ההערכה היא כי היקום פוטנציאל גדול מ 100,000 (הקופה הגדולה, 2002).

על פי מידע זה בתוך פסולת מסוכנת למצוא השכיח ביותר בקרב הטלה בלתי חוקית של פסולת מתעשיית כריית (שבבים, מתכות היציקה סיגים) פטרוכימיה (פחמימנים וכימיקלים), כמו גם שמנים המשמשים מ מוסכים.

LES SOURCES DE POLLUTION AU MEXIQUE

 

---

 

En tant que résultat de siècles d’exploitation minière au Mexique et, plus tard, en raison de l’industrie chimique de base, de la pétrochimie et le raffinage du pétrole, il ya eu de très grandes quantités, mais très difficile à quantifier, des déchets dangereux. Ajouté à cela, l’intense activité dans d’autres industries, ainsi que des accidents durant le stockage, le transport ou le transfert de substances (les fuites, les déversements, les incendies) et l’élimination illégale et incontrôlée des déchets, contribuant ainsi grandement à la contamination des sols ( SEMARNAT, 2002). Le nombre de sites contaminés, même dans les estimations les plus prudentes, les montants à plusieurs milliers de zones à risque potentiels est inconnue. Selon les données publiées par l’INEGI (2000), la surface des sols dégradés par des causes de la pollution en 1999 était de 25.967 km2.

Tous les événements qui sont impliqués substances qui impliquent un certain risque pour l’environnement ou de la population et qui peuvent générer de la pollution des sols et des plans d’eau sont connus comme les urgences environnementales. Selon les statistiques du procureur fédéral à la protection de l’environnement (PROFEPA) surviennent chaque année au Mexique en moyenne de 550 urgences environnementales associés aux matières dangereuses et des déchets. Dans les ingrédients dangereux les plus fréquemment impliqués dans les urgences environnementales sont le pétrole et dérivés du pétrole (essence, mazout, diesel), les produits chimiques, le GPL et le naturel, entre autres (figure 2).

Figure 2. Principales substances impliquées dans les urgences environnementales signalés à la PROFEPA entre 1997 et 1999 (PROFEPA, 2002).

Parmi les polluants identifiés comme prioritaires au Mexique en raison de sa forte toxicité et leur persistance dans l’environnement, sont les suivantes: les dioxines, les furanes, l’hexachlorobenzène, les biphényles polychlorés (BPC), les pesticides organochlorés, le mercure, le plomb, le chrome, le cadmium, hydrocarbures toxiques dans l’air et composés aromatiques polycycliques (HAP). Parmi ceux-ci, des composés tels que les PCB ont été stockés dans des fûts, dans de nombreux cas ont été éliminés illégalement. Pour sa part, les HAP se trouvent en tant que composants d’hydrocarbures pétroliers totaux (TPHs).

Comme mentionné précédemment, dans tout le pays il ya des problèmes de pollution ne sont pas précisément quantifiés. Cependant, on peut citer les problèmes de pollution qualitativement générés par l’utilisation de produits chimiques, les engrais (en particulier l’azote) et de pesticides (fongicides, herbicides et insecticides) qui résultent de déversements et de fuites de carburants (huile et dérivés) ainsi que ceux liés aux activités minières dans les premiers stades de l’extraction et le traitement des matériaux obtenus (INEGI-SEMARNAP, 1997). Voici quelques-unes des principales sources de pollution des sols au Mexique.

Industrie pétrochimique

L’industrie pétrochimique au Mexique s’est développée rapidement, générant diverses satisfactions économiques. Toutefois, son expansion et le développement a également donné lieu à de graves problèmes environnementaux découlant de situations d’urgence environnementale, avec des conséquences graves pour la santé de la population et l’équilibre écologique des écosystèmes (Quadri, 1994; PROFEPA, 2000). Parmi les causes qui ont généré cette dégradation de l’environnement par la pollution des masses d’eau et des sols dans tout le pays, sont les suivantes: (i) une mauvaise manipulation et l’abandon de matières dangereuses et des déchets, (ii) un mauvais entretien ou absence de contre les installations pétrolières, (iii) les explosions dans les installations à haut risque, (iv) des fuites dans les pipelines, (v) déversement de pétrole (CENAPRED, 2001; PROFEPA, 2002).

Dans l’inventaire des déchets dangereux de PEMEX en 2001 a signalé la production de plus de 270 mille tonnes de déchets dangereux. Environ 86% du volume total de ces déchets, il est pour les boutures et les boues de forage (72%), les boues d’huile (8%) et les huiles usées (6%).

En ce qui concerne les déversements et les fuites de pétrole, PEMEX rapporte qu’en 2001 il y avait un total de 8.031 tonnes d’hydrocarbures (pétrole, diesel et essence) répandus sur la terre la plupart du temps dans les quatre secteurs des produits de pays (PEMEX, 2001). Ce dernier chiffre est important car de cette façon on peut estimer le degré de contamination des sites à proximité de la marée noire. L’un des États avec la plus forte incidence des sites contaminés par les activités pétrolières est de Veracruz. Selon les informations de PEMEX, deux de la raffinerie nationale de pétrole les plus polluées sont les «Lazaro Cardenas» et le barrage de «Santa Alexandrina», tous deux situés dans le sud-est du Mexique.

L’industrie minière

L’exploitation minière est l’une des activités les plus économiques traditionnelles au Mexique, ce qui contribue grandement au développement économique, apportant une contribution à un certain nombre d’industries (construction, métallurgie, sidérurgie, chimie et l’électronique). Selon les informations de la Direction Générale des Mines, de l’industrie minière est le plus souvent en métal, et est principalement engagée dans la production de cuivre, de zinc, d’argent et de plomb.

Des sites en raison du développement et de modernisation dans l’extraction et la transformation des ressources minérales et la production de grandes quantités de déchets à partir de ses processus, l’industrie minière au Mexique pendant des décennies a généré beaucoup de déchets et contamination dans tout le pays. La production minière au Mexique est concentrée dans douze entités: Chihuahua, Michoacán, Zacatecas, Durango, Sonora, Coahuila, Guanajuato, San Luis Potosi, Hidalgo, Sinaloa, Colima et Jalisco. Le tableau 1 résume les étapes de procédés d’extraction et de leur relation en termes d’impact sur l’environnement.

Tableau 1. Liste de l’exploitation minière et de son impact sur l’environnement.

Phase	Description	Impact sur l’environnement
Exploration	Forage, et les travaux de forage.	Destruction de la végétation
Exploitation	Des œuvres variées: tir, les tunnels, les patios de gîtes minéraux, des zones de déchargement de matériaux	Opérations de résidus de barrage: Drag de déchets dangereux. Les eaux usées
Profiter	Concentration Concassage et le broyage Les traitements antérieurs	La génération de bruit Vibrations et les émissions de poussières
Fonte et affinage	Obtention des métaux et leurs alliages (utilisation de fours industriels) L’élimination des impuretés dans les métaux pour augmenter la loi contenu	Les émissions atmosphériques, les déchets dangereux et des eaux usées

Source: Ministère des Mines, sous-secrétaire des Mines, SEMIP, 1994.

En général, toutes les étapes, y compris un processus d’exploitation minière, à l’exception de l’exploration, ce qui implique des études préliminaires, de générer à fort impact des problèmes environnementaux. Comme on le voit, à tous les stades d’eaux usées est généré, les déchets dangereux, et, dans certains cas, les émissions atmosphériques. Cependant, deux des étapes qui sont plus de pollution produite à partir de l’exploitation minière et de fusion / raffinage.

Agrochimie

L’utilisation excessive de produits agrochimiques, ainsi que la manipulation et l’élimination inadéquate de leur emballage, a été un problème très répandu au Mexique. La plupart des pesticides utilisés dans le pays à ce jour, ont été interdits dans d’autres pays en raison de sa toxicité. Toutefois, le nombre de pesticides est augmenté à un taux de 10% par an. Cela a permis le nombre de produits qui entrent en contact avec la population augmenter de plus de six fois (CICOPLAFEST, 2000).

Les pesticides sont le nom générique qui reçoit toute substance ou mélange de substances utilisées pour contrôler les ravageurs des cultures ou des insectes qui sont des vecteurs de la maladie. Selon leur composition chimique sont classées comme insecticides (organochlorés, organophosphorés, pyréthrinoïdes et aux carbamates), les herbicides (triazines et dinitrophénols) et fongicides (phénols et de composés de cuivre et de soufre) (CICOPLAFEST, 1996).

Toutes ces substances sont des produits chimiques toxiques et leur application à des terres cultivées sont évidemment composés trouvés en tant que contaminants de grandes étendues de terres à travers le pays. Au Mexique sont encore dans les pesticides organochlorés marché comme le 2,4-dichloro-phénoxyacétique (2,4-D), le pentachlorophénol (PCP) et le dicofol, en plus de pesticides à base de carbamates et organophosphorés comme le malathion.

Les stations-service

Produits à combustible comme l’essence, le diesel, le mazout, diesel, gaz de pétrole liquéfié et de l’air sont produites et distribuées au Mexique pour PEMEX. La distribution au détail de l’essence et le diesel, est effectuée dans les stations-service (stations d’essence). L’un des risques environnementaux concernant la gestion de cesstations sont les déversements ou les fuites de carburants qui provoquent la pollution des sites où les réservoirs de stockage (CENAPRED, 2001).

Chemins de fer

Un autre entreprises d’Etat a contribué à la contamination des sols et des eaux, est Chemins de fer nationaux, qui a été caractérisé par la génération de l’huile usée. La principale raison pour laquelle cette société a causé la contamination du sol est un mauvais entreposage des déchets et des combustibles tels que l’huile de créosote et utilisés (PROFEPA, 2002).

Élimination des déchets dangereux

En raison de l’augmentation du volume de déchets dangereux générés dans notre pays et les capacités existantes en matière de gestion présente souvent l’élimination clandestine de ces dans des lieux différents (dépotoirs municipaux, les terrains vagues, les chantiers, les entreprises, les drains), provoquant une augmentation dans les sites contaminés par des substances dangereuses à la fois organiques et la nature inorganique. Par exemple, en 1980 la mine (Nuevo Mercurio, Zacatecas) Rosicler, ont été trouvés abandonnés des centaines de fûts contenant des déchets dangereux, tels que le chlorure de mercure, des mélanges de produits chimiques et les PCB. Il contient des informations que le contenu de plusieurs des tambours a été renversé accidentellement ou délibérément.

Le tableau 2 montre une liste des sites illégaux et / ou abandonnés, qui ont été détectés par PROFEPA dans la période de 1995 à 1997, où les déchets dangereux ont été mis au rebut provenant de diverses industries (Kreiner, 2002).

Tableau 2. Types de déchets dangereux qui se trouvent comme des polluants majeurs dans les sites abandonnés et / ou illégales dans plusieurs états du Mexique.

État	Le nombre de sites	* Déchets Major
Baja California Norte	8	Huiles, métaux, de la poussière de fonderie, des solvants
Baja California Sur	2	Fonderie scories, les résidus
Campeche	4	Huiles, boues de forage
Chiapas	17	Hydrocarbures, pesticides, solvants
Chihuahua	13	Huiles, hydrocarbures, produits chimiques
Coahuila	15	Huiles, hydrocarbures, résidus, métaux, produits chimiques
Durango	3	Insecticides d’hydrocarbures
État de Mexico	10	Huiles, laitier, produit chimique
Guanajuato	10	Huiles, laitier, les boues, les métaux, les organochlorés
Noble	6	Laitier, des peintures
Jalisco	7	Le carburant diesel, piles, boues, produits chimiques
Nayarit	5	Hydrocarbures, résidus
Nuevo Leon	22	Huiles, les cyanures, laitier, du pétrole, des métaux
San Luis Potosi	10	Amiante, de la fonderie de scories, boues, métaux, peintures
Sinaloa	4	Agrochimie
Tamaulipas	8	Huiles, laitier, produit chimique
Veracruz	8	Soufre, les hydrocarbures
Zacatecas	9	Résidus, métaux, produits chimiques
TOTAL	161

* Aucune mention de déchets biologiques et infectieux
SOURCE: Rapport triennal PROFEPA 1995 -1997, 1998.

Dans la période 1995 à 1997, 161 ont été trouvés contaminés par des sites abandonnés des déchets dangereux dans les 18 États de la République. Toutefois, on estime que le nombre de ces sites contenant des déchets dangereux, est beaucoup plus grande et est inconnue. Depuis 1988, plus de 27 000 entreprises se sont conformées à l’obligation d’informer la production de déchets dangereux. Cependant, l’univers inconnu de générateurs qui ne déclarent pas leurs déchets et en disposer illégalement, et il est estimé que l’univers potentiel est supérieur à 100.000 (Mosler, 2002).

Selon cette information dans les déchets dangereux ont trouvé le plus souvent trouvé dans déversement illégal de déchets de l’industrie minière (stériles, les métaux et fonderie laitier) et les produits pétrochimiques (hydrocarbures et produits chimiques), ainsi que les huiles utilisées à partir de garages.

FUENTES DE CONTAMINACION EN MEXICO

Como consecuencia de varios siglos de actividad minera en México y posteriormente, debido a la industria de la química básica, petroquímica y de refinación del petróleo, se han producido cantidades muy grandes, pero muy difíciles de cuantificar, de residuos peligrosos. Aunado a lo anterior, la intensa actividad de otras industrias, junto con accidentes durante el almacenamiento, transporte o trasvase de sustancias (fugas, derrames, incendios) y la disposición clandestina e incontrolada de residuos, contribuyen en gran medida a la contaminación de suelos (SEMARNAT, 2002). El número de sitios contaminados, aún en las estimaciones más conservadoras, asciende a varios miles de lugares cuyo riesgo potencial es desconocido. De acuerdo con datos publicados por el INEGI (2000), la superficie de suelo degradado por causas de contaminación en 1999 fue de 25,967 km2.

Todos los eventos en los que se encuentran involucradas sustancias que implican algún riesgo para el ambiente o la población y que puedan generar la contaminación de suelos y cuerpos de agua, son conocidos como emergencias ambientales. De acuerdo con estadísticas de la Procuraduría Federal de Protección al Ambiente (PROFEPA), cada año se presentan en México un promedio de 550 emergencias ambientales asociadas con materiales y residuos peligrosos. Dentro de los compuestos peligrosos más comúnmente involucrados en emergencias ambientales, se encuentran el petróleo y sus derivados (gasolinas, combustóleo, diesel), agroquímicos, gas LP y natural, entre otros (Figura 2).

Figura 2. Principales sustancias involucradas en emergencias ambientales reportadas a la PROFEPA entre 1997 y 1999 (PROFEPA, 2002).

Dentro de los contaminantes que se consideran prioritarios en México debido a su alta toxicidad y a su persistencia en el ambiente, se encuentran los siguientes: dioxinas, furanos, hexaclorobenceno, bifenilos policlorados (BPCs), plaguicidas organoclorados, mercurio, plomo, cromo, cadmio, compuestos tóxicos atmosféricos e hidrocarburos poliaromáticos (HAPs). De éstos, compuestos como los BPCs se han almacenado en tambores que, en muchas ocasiones, han sido dispuestos clandestinamente. Por su parte, los HAPs se encuentran como componentes de los hidrocarburos totales del petróleo (HTPs).

Como se mencionó, en todo el país existen problemas de contaminación aún no cuantificados con precisión. Sin embargo, pueden mencionarse de manera cualitativa los problemas de contaminación generados por el uso de agroquímicos, tanto fertilizantes (en especial los nitrogenados) como de pesticidas (fungicidas, herbicidas e insecticidas); los que son consecuencia del derrame y fugas de combustibles (petróleo y derivados), así como los ligados a actividades mineras, en sus etapas de extracción como en las de procesamiento de los materiales obtenidos (INEGI-SEMARNAP, 1997). A continuación se mencionan algunas de las principales fuentes de contaminación de suelos en México.

Industria petroquímica

La industria petroquímica en México se ha desarrollado aceleradamente, generando diversos satisfactores económicos. Sin embargo, su expansión y desarrollo también ha dado origen a graves problemas ambientales, derivados de emergencias ambientales, con graves repercusiones a la salud de la población y al equilibrio ecológico de los ecosistemas (Quadri, 1994; PROFEPA, 2000). Entre las causas que han generado este deterioro ambiental por la contaminación de cuerpos de agua y suelos a lo largo de todo el país, se encuentran las siguientes: (i) manejo inadecuado y abandono de materiales y residuos peligrosos; (ii) mantenimiento inadecuado o falta de éste en instalaciones petroleras; (iii) explosiones en instalaciones de alto riesgo; (iv) fugas en líneas de conducción; (v) derrames de hidrocarburos (CENAPRED, 2001; PROFEPA, 2002).

En el inventario de residuos peligrosos de PEMEX en el 2001 reportan la generación de más de 270 mil toneladas de residuos peligrosos. Aproximadamente el 86% del volumen total de estos residuos, corresponde a lodos y recortes de perforación (72%), lodos aceitosos (8%) y aceites gastados (6%).

Con respecto a los derrames y fugas de hidrocarburos, PEMEX reporta que durante el año 2001 hubo un total de 8,031 toneladas de hidrocarburos (crudo, diesel y gasolina) derramados en su mayoría en tierra, en los cuatro sectores de ductos del país (PEMEX, 2001). Esta última cifra es importante, ya que de esta manera puede estimarse la magnitud de la contaminación en los sitios cercanos a los derrames. Uno de los estados con mayor incidencia de sitios contaminados por actividades petroleras es Veracruz. De acuerdo con información de PEMEX, dos de los lugares más contaminados por hidrocarburos a nivel nacional son la refinería «Lázaro Cárdenas» y el pantano de “Santa Alejandrina”, ambos ubicados en el sureste de México.

Industria minera

La minería es una de las actividades económicas de mayor tradición en México, que contribuye en gran medida con el desarrollo económico del país, suministrando insumos a una serie de industrias (construcción, metalúrgica, siderúrgica, química y electrónica). De acuerdo con información de la Dirección General de Minas, la industria minera nacional es mayoritariamente metálica, y se dedica principalmente a la producción de cobre, zinc, plata y plomo.

Debido al desarrollo y modernización en los procesos de extracción y procesamiento de los recursos minerales, así como a la generación de grandes cantidades de residuos provenientes de sus procesos, la industria minera en México ha generado por décadas una gran cantidad de desechos y sitios contaminados a lo largo de todo el país. La producción minera en México, se concentra en doce entidades: Chihuahua, Michoacán, Zacatecas, Durango, Sonora, Coahuila, Guanajuato, San Luis Potosí, Hidalgo, Sinaloa, Colima y Jalisco. En la Tabla 1, se resumen las etapas de los procesos mineros y su relación en cuanto a impacto al ambiente.

Tabla 1. Relación de la actividad minera y su impacto al ambiente.

Fase	Descripción	Impacto ambiental
Exploración	Barrenación, obras y perforaciones.	Destrucción de vegetación
Explotación	Obras diversas: tiros, socavones, patios para depósito de minerales, zonas para descarga de materiales	Operación de presas de jales: arrastre de residuos peligrosos. Descarga de aguas residuales
Beneficio	Concentración Trituración y molienda Tratamientos previos	Generación de ruido Vibración y emisión de polvo
Fundición y refinación	Obtención de metales y sus aleaciones (uso de hornos industriales) Eliminación de impurezas en los metales para aumentar la ley de contenido	Emisiones a la atmósfera, residuos peligrosos y aguas residuales

FUENTE: Dirección General de Minas, Subsecretaría de Minas, SEMIP, 1994.

En general, todas las etapas que incluye un proceso minero, con excepción de la prospección, que implica estudios preliminares, generan problemas ambientales de alto impacto. Como puede verse, en todas las etapas se generan aguas residuales, residuos peligrosos y, en algunos casos, emisiones a la atmósfera. Sin embargo, dos de las etapas que más contaminación producen son las de explotación de los minerales y la de fundición/refinación.

 
Agroquímicos

El uso excesivo de agroquímicos, así como el inadecuado manejo y disposición de sus envases, ha sido un problema generalizado en México. Muchos de los plaguicidas empleados en el país hasta la fecha, se han prohibido en otros países por su toxicidad. Sin embargo, el número de plaguicidas se incrementa a razón de 10% al año. Esto ha permitido que el número de productos que entran en contacto con la población, se incremente en más de seis veces (CICOPLAFEST, 2000).

Los plaguicidas son el nombre genérico que recibe cualquier sustancia o mezcla de sustancias que se utiliza para controlar plagas que atacan los cultivos o insectos que son vectores de enfermedades. Según su composición química se clasifican en: insecticidas (organoclorados, organofosforados, piretroides y carbamatos), herbicidas (dinitrofenoles y triazinas) y fungicidas (fenoles y compuestos de cobre y azufre) (CICOPLAFEST, 1996).

Todas estas sustancias son compuestos químicos tóxicos y por su aplicación en tierras de cultivo, evidentemente son compuestos que se encuentran como contaminantes de grandes extensiones de suelos en todo el país. En México aún continúan en el mercado agroquímicos organoclorados como el ácido 2,4 dicloro-fenoxiacético (2,4-D), el pentaclorofenol (PCP) y dicofol, además de plaguicidas a base de carbamatos y los organofosforados como el malatión.

Estaciones de servicio

Los productos combustibles como gasolina, diesel, combustóleo, gasóleo, gas avión y gas LP, son producidos y distribuidos en México por PEMEX. La distribución al menudeo de gasolina y diesel, se lleva a cabo en estaciones de servicio (gasolinerías). Uno de los riesgos ambientales que involucra el manejo de estas estaciones, son los derrames o fugas de combustibles, que provocan la contaminación de los sitios en donde se encuentran los tanques de almacenamiento (CENAPRED, 2001).

Ferrocarriles

Otra de las empresas paraestatales que ha contribuido a la contaminación de aguas y suelos, es Ferrocarriles Nacionales, que se ha caracterizado por la generación de aceites gastados. La principal razón por la que esta empresa ha provocado la contaminación de suelos es por el almacenamiento inadecuado de residuos y combustibles como creosota y aceites gastados (PROFEPA, 2002).

Disposición de residuos peligrosos

Debido al creciente volumen de residuos peligrosos generados en nuestro país y a las capacidades existentes para su manejo, frecuentemente se presenta la disposición clandestina de éstos en diversos sitios (tiraderos municipales, terrenos baldíos, patios de empresas, drenajes), ocasionando así un aumento de sitios contaminados con sustancias peligrosas de naturaleza tanto orgánica como inorgánica. Por ejemplo, en 1980 en la mina Rosicler (Nuevo Mercurio, Zacatecas), se encontraron abandonados cientos de tambores que contenían residuos peligrosos como cloruro de mercurio, mezclas de químicos y BPCs. Se tiene información de que el contenido de varios de los tambores se ha derramado accidental o deliberadamente.

En la Tabla 2 se muestra una relación de sitios ilegales y/o abandonados, que se detectaron por la PROFEPA en el periodo 1995 – 1997, en donde se han desechado residuos peligrosos provenientes de diversas industrias (Kreiner, 2002).

Tabla 2. Tipos de residuos peligrosos que se encuentran como principales contaminantes en sitios abandonados y/o ilegales en varios Estados de México.

Estado	Número de sitios	Principales residuos*
Baja California Norte	8	Aceites, metales, polvo de fundición, solventes
Baja California Sur	2	Escorias de fundición, jales
Campeche	4	Aceites, lodos de perforación
Chiapas	17	Hidrocarburos, plaguicidas, solventes
Chihuahua	13	Aceites, hidrocarburos, químicos
Coahuila	15	Aceites, hidrocarburos, jales, metales, químicos
Durango	3	Hidrocarburos, insecticidas
Estado de México	10	Aceites, escorias de fundición, químicos
Guanajuato	10	Aceites, escorias de fundición, lodos, metales, compuestos organoclorados
Hidalgo	6	Escorias de fundición, pinturas
Jalisco	7	Diesel y combustible, baterías, lodos, químicos
Nayarit	5	Hidrocarburos, jales
Nuevo León	22	Aceites, cianuros, escorias de fundición, hidrocarburos, metales
San Luis Potosí	10	Asbesto, escorias de fundición, lodos, metales, pinturas
Sinaloa	4	Agroquímicos
Tamaulipas	8	Aceites, escorias de fundición, químicos
Veracruz	8	Azufre, hidrocarburos
Zacatecas	9	Jales, metales, químicos
TOTAL	161

* No se mencionan residuos biológico-infecciosos
FUENTE: PROFEPA, Informe Trianual 1995 -1997, 1998.

En el periodo de 1995 a 1997, se detectaron 161 sitios abandonados contaminados con residuos peligrosos en 18 Estados de la República. Sin embargo, se estima que el número de sitios de este tipo que contienen residuos peligrosos, es mucho mayor y se desconoce. Desde 1988, más de 27 mil empresas han cumplido con la obligación de informar la generación de residuos peligrosos. Sin embargo, se desconoce el universo de empresas generadoras que no informan y desechan sus residuos clandestinamente, y se estima que el universo potencial es mayor a 100,000 (Mosler, 2002).

De acuerdo con esta información, dentro de los residuos peligrosos encontrados con mayor frecuencia en tiraderos clandestinos se encuentran los desechos provenientes de la industria minera (jales, metales y escorias de fundición) y petroquímica (hidrocarburos y químicos), además de aceites gastados provenientes de talleres mecánicos.